Η εφηβική ηλικία είναι η τελευταία φάση της ανάπτυξης στην πορεία του ατόμου προς την ωριμότητα. Είναι η ηλικία που πραγματοποιείται το πέρασμα του ατόμου από τον κόσμο του παιδιού με την ανεμελιά και την εξάρτηση, στον κόσμο του ενηλίκου με την υπευθυνότητα και την αυτοδιαχείριση.
Το πέρασμα αυτό δε γίνεται “εν μία νυκτί”, αλλά βαθμιαία σε ένα διάστημα 7-8 ετών. Στο διάστημα αυτό ο έφηβος δεν είναι πια παιδί ούτε όμως ακόμη ενήλικος, γι αυτό η εφηβική ηλικία χαρακτηρίζεται ως περίοδος μεταβατική.
Δεν είναι όμως μόνο αυτό!, αλλά και μια μοναδική εποχή της ζωής από πολλές απόψεις.
Ωστόσο γονείς και παιδιά καταλήγουν μπερδεμένοι, με τα όρια του καθενός να είναι θολά, το πέρασμα στην ενηλικίωση δύσκολο και η ψυχική διαθεσιμότητα όλων πιο εύθραυστη. Έτσι η εφηβεία είναι συχνά η ιστορία μιας δυσάρεστης εποχής που δεν θέλουμε να θυμόμαστε.
Θα είναι κρίμα να μην απολαύσει το παιδί σας, αλλά ούτε και εσείς, τα τελευταία χρόνια που θα είναι κοντά σας.
Παρακάτω ακολουθούν χρήσιμες προτάσεις για μία ξεχωριστά εποικοδομητική περίοδο για όλους τους εμπλεκόμενους:
- Ζητείστε από το γιο ή την κόρη σας να χειριστεί ένα θέμα ή να λύσει ένα πρόβλημα που άλλοτε το αντιμετώπιζαν οι μεγάλοι. (μαστορέματα, μικροδουλειές, εξόφληση λογαριασμών σε τράπεζα ή e-banking), να κάνει ψώνια, να αγοράσει δώρα για συγγενείς, να συγκεντρώσει πληροφορίες για μία συσκευή ή αυτοκίνητο που θα αγοράσει η οικογένεια, να κανονίσει τα δικά του ραντεβού με το γιατρό, κ.τ.λ.)
- Ζητείστε τη συμβουλή του έφηβου σχετικά με ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζετε εσείς (ο γονιός ) στη δική σας ζωή.
- Αποφύγετε κανονισμούς για την ώρα ύπνου των εφήβων.
- Ζητείστε τη γνώμη του έφηβου για τα καθημερινά κοινωνικά και πολιτικά θέματα.
- Αποφύγετε να δώσετε σε ένα έφηβο την ιδέα ότι εσείς σαν έφηβος τα καταφέρνατε περίφημα (ή ότι τώρα τα καταφέρνετε περίφημα).
- Δεχθείτε τα λάθη και τις αποτυχίες του με φυσικό τρόπο (“αυτά συμβαίνουν κάποτε σε όλους μας, Ελένη” πείτε της).
- Δώστε έμφαση στα θετικά σημεία (Είσαι αποφασιστικός αγόρι μου– σε αντίθεση με το, είσαι «πεισματάρης» ή «ξεροκέφαλος»).
- Χρησιμοποιείστε την τακτική συγκέντρωσης της οικογένειας σαν το βασικό τρόπο να εκφράζονται όλοι και για να λύνετε τα προβλήματα (οικογενειακό συμβούλιο)
- Απολαύστε τους φίλους του εφήβου σας. Δεχτείτε τους στο σπίτι. (Κάποτε οι έφηβοι αποφεύγουν τελείως μερικά σπίτια. Δε θέλουν να περάσουν την ώρα τους σε ένα σπίτι όπου τους θεωρούν πολίτες δεύτερης κατηγορίας).
- Δώστε την έγκρισή σας και τη βοήθειά σας στον έφηβο για να πάρει άδεια οδηγήσεως μόλις έχει τη νόμιμη ηλικία.
- Ενδιαφερθείτε για τις δραστηριότητες του εφήβου χωρίς να τον πνίγετε.
- Διασκεδάστε μαζί. Προγραμματίστε σε τακτικές περιόδους, εκδρομές στις οποίες γονείς και έφηβοι θα βρίσκεστε μαζί για να διασκεδάσετε, χωρίς γκρίνιες και κηρύγματα, μεταφέροντάς του τη χαρά και το χαμόγελο για τη ζωή.
- Ζητείστε από τον έφηβο να αναλάβει να υπολογίζει τις ανάγκες του για ντύσιμο και να ψωνίζει τα ρούχα του καθώς θα μεγαλώνει.
- Ενισχύστε τη συμμετοχή του εφήβου σε κάθε δραστηριότητα που είναι νόμιμη και ηθική.
- Κάποτε, στην αρχή της εφηβείας, σταματήστε να αυξάνετε το χαρτζιλίκι, ώστε ο έφηβος να μπορέσει να νιώσει αυτάρκης αρχίζοντας μία εργασία με μειωμένο ωράριο για ένα διάστημα τα καλοκαίρια
- Όπου αυτό είναι εφικτό, αφήστε τον έφηβο να συμμετέχει στις κοινωνικές συγκεντρώσεις. Ενθαρρύνετέ τον να έχει γνωριμίες με μεγάλους. «Θα απολαύσεις την παρέα του τάδε, γιε μου… Του αρέσουν και εκείνου αυτές οι συγκεντρώσεις, ή το σινεμά, ή οι εκδρομές κ.τ.λ……………»
- Μην κάνετε εσείς, ό,τι μπορεί ή πρέπει να είναι ικανός να κάνει ο ίδιος! Μην αναλαμβάνετε εσείς την ευθύνη για δικές του υποχρεώσεις ή περιττές διευκολύνσεις, π.χ. “μαμά θα με πας εσύ στο σχολείο αντι να πάρω το σχολικό ώστε να κοιμηθώ λίγο περισσότερο το πρωί;”
- Εμφυσήστε τη συμμετοχή όλων μέσα στην οικογένεια στις απαραίτητες δουλειές του σπιτιού, ώστε να έχει ο έφηβος πάντοτε την αίσθηση ότι δε μπορεί να απολαμβάνει μόνο “τις υπηρεσίες” που του παρέχονται (φαγητό, στέγαση, εκπαίδευση, χαρτζιλίκι, δώρα, κτλ..), ούτε ό,τι οι γονείς είναι εκεί μόνο για να εκτελούν υποχρεώσεις, αλλά έχει υποχρεώσεις και ο ίδιος – πέραν των εκπαιδευτικών του καθηκόντων – συμβάλλοντας στο κοινό καλό και τη συλλογική προσπάθεια, π.χ. να αναλάβει την ηλεκτρική σκούπα όλου του σπιτιού μία φορά την εβδομάδα και να πηγαίνει το σκύλο βόλτα καθημερινά.
- Εφαρμόστε τις Φυσικές και Λογικές συνέπειες με σταθερότητα, χωρίς επαναλαμβανόμενες υπαναχωρήσεις, για κάθε αθέτηση ή παραβίαση των συμφωνηθέντων, ή για κάθε αρνητική συμπεριφορά εν γένει.