Συνέντευξη Ε. Κεχαγιά: Η Πρόκληση να είμαστε Γονείς…

Συνέντευξη της Έρης Κεχαγιά στη δημοσιογράφο Μαρία Αβορίτη

με αφορμή το θέμα: «Ίδρυση Ομάδων Σχολών Γονέων και ευαισθητοποίησης της οικογένειας, υπό την αιγίδα του Δήμου Λεβαδέων (2000-2002)». Προσκεκλημένη ομιλήτρια από την Αθήνα και επιστημονική υπεύθυνη ομάδων, η κ. Έρη Κεχαγιά, Σύμβουλος Οικογένειας – Ψυχοθεραπευτής και Εκπαιδεύτρια ομάδων.

Σχολές Γονέων

Δημοσιογράφος: Τι είναι ο θεσμός των Σχολών Γονέων; Εννοείτε ότι πρέπει να πάνε οι γονείς «σχολείο»; Ποιους ακριβώς αφορούν οι ομάδες αυτές και ποιο το όφελος παρακολούθησής τους;

Έρη Κεχαγιά: Σας ευχαριστώ που μου δίνετε την ευκαιρία να αναφερθώ και πάλι στην τεράστια σπουδαιότητα του θεσμού των Σχολών Γονέων, δηλαδή «κλειστών» ομάδων βιωματικής ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης, μέσα απο διαδραστικά παιγνίδια – ασκήσεις και μικρές δράσεις σε υποομάδες – μέσα σε κλίμα εχεμύθειας, ασφάλειας και επιστημονικής φροντίδας με τα φώτα μίας εκ των μητέρων των επιστημών, της ψυχολογίας, καθενός που ασχολείται με τα παιδιά (ακόμη και των γιαγιάδων και παππούδων!) και φυσικά πρωτίστως των γονέων ή των υποψηφίων γονέων.

Η θεματολογία άπτεται μίας αρχικής εισήγησης επί βασικών και άκρως ενδιαφερόντων θεμάτων που «καίνε» τους γονείς επί της διαπαιδαγώγησης, εξέλιξης και αναγκών της κάθε ηλικιακής φάσης.

Ως προς τα οφέλη τους, ως μία πρώτη απάντηση θα αναφερθώ παρακάτω στη φράση – που με αντιπροσωπεύει απόλυτα και που είπε ένας σπουδαίος σύγχρονος παιδαγωγός, ο Ντον Ντινκμάγιερ, αλλά και στα λόγια άλλων φωτισμένων επιστημόνων, όπως ο Ντράϊκωρς, σε βιβλία που έχουν γίνει best-sellers, όπως το «Σχολείο για Παιδιά» και το ομότιτλο «Η προκληση να είμαστε γονείς» εκδ. Θυμάρι και τα δύο:

Σε μία δημοκρατική κοινωνία κάθε άνθρωπος πρέπει να συμπεριφέρεται με υπευθυνότητα. Αν θέλουμε να διαμορφώσουμε υπεύθυνους πολίτες, πρέπει να ξεκινήσουμε από το σπίτι, μεγαλώνοντας υπεύθυνα παιδιά.

Ξέρουμε ότι κάθε τέχνη ή εργασία πρέπει να μαθαίνεται πριν ασκηθεί.

Κι όμως μία από τις δυσκολότερες τέχνες, η τέχνη της ανατροφής των παιδιών, ασκείται από τη μία μέρα στην άλλη, από ανθρώπους που δεν έχουν λάβει την κατάλληλη προετοιμασία, ή από ανθρώπους που ξέρουν κάποια πράγματα, ενδεχομένως μέσες-άκρες – «μισά», ή και που όχι σπάνια είναι και εσφαλμένα.

Είναι βασικό να μην ξεχνάμε ότι αρκετά συχνά, η λίγη γνώση είναι πιο επικίνδυνη από την καθόλου γνώση.

Ξέρετε, ίσως δεν έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η κοινωνία μας, πάντα απαιτούσε να έχουν ειδική εκπαίδευση, όλοι όσοι εργάζονται με τα παιδιά: δάσκαλοι, καθηγητές, παιδίατροι, ψυχολόγοι, σύμβουλοι οικογένειας..

Οι άνθρωποι όμως που έχουν την πιο μεγάλη σημασία για τα παιδιά, οι γονείς δηλαδή, αναλαμβάνουν το έργο της ανατροφής των παιδιών τους, χωρίς να έχουν καμία ειδική εκπαίδευση, από τη μία μέρα στην άλλη!.
Είναι ανάγκη να βάλουμε σε νέες βάσεις τις σχέσεις ανάμεσα στα παιδιά και τους ενηλίκους.

Όπως ανέφερε επίσης ένας σπουδαίος ψυχολόγος και παιδαγωγός ο Βίλχελμ Μπους, «είναι εύκολο να γίνεις γονιός, αλλά είναι δύσκολο να είσαι γονιός» και άρα «για να είσαι γονιός πρέπει να μάθεις το πώς.»
Με αυτό τον προσανατολισμό λειτουργούν οι Σχολές Γονέων, υιοθετώντας μάλιστα την άποψη, ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού, ξεκινά πολύ πριν τη γέννησή του. Στην ουσία ξεκινά από τη σκέψη ακόμη των υποψήφιων γονέων ότι θέλουν να αποκτήσουν παιδί.

Με λίγα λόγια λοιπόν θα έλεγα ότι σήμερα μιλάμε για μία νέα αντιμετώπιση του παιδιού και της οικογένειας.

Υποθέτω – και μακάρι – πως σε μερικά χρόνια, ίσως να θεωρείται χρέος των νέων ζευγαριών να περνούν από τις Σχολές Γονέων, καθώς το ένστικτο από μόνο του δεν επαρκεί. Είναι βοηθητικό μόνο για τις βιολογικές ανάγκες του παιδιού όπως το φαγητό, τον ύπνο κ.τ.λ. όχι όμως για τις ψυχολογικές ανάγκες, ακριβώς γιατί δεν προσαρμόζεται στις κοινωνικές ανάγκες και απαιτήσεις της κάθε εποχής.

Πιστεύω ότι αν δεν αντιμετώπιζε η Ελλάδα το σοβαρό αγκάθι της οικονομικής κρίσης, σήμερα – εν έτει 2018, θα έπρεπε στις κατά τόπους περιοχές, να λειτουργούν στα πλαίσια των δημόσιων κέντρων ψυχικής υγείας, ομάδες Συμβουλευτικής Γονέων και Ομάδων Σχολών Γονέων, υποχρεωτικής παρακολούθησης για μέλλοντες γονείς, υφιστάμενους, δασκάλους και για όσους ασχολούνται με τα παιδιά!)

Στο δίλημμα μας λοιπόν τι πρέπει να κάνουμε, σημειώνουν οι έξοχοι DINKMEYER DON, και MCKAY GARY στο εξαιρετικό βιβλίο, η απάντηση είναι: στη σημερινή εποχή, μία εποχή επιρροής και πειθούς – σε αντίθεση με τον έλεγχο και την αυταρχικότητα του παρελθόντος – είναι απαραίτητο για τους γονείς να εκπαιδευτούν έτσι ώστε να μάθουν να κατανοούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους για να έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες και δυνατότητες να επηρεάσουν θετικά τα παιδιά τους.

 

Τα αποτελέσματα των Σχολών Γονέων

Δημοσιογράφος: Ποια η αίσθησή σας μετά από δύο χρόνια συνεχούς λειτουργίας των «Σχολών Γονέων»;

‘Ερη Κεχαγιά: «η αίσθηση που παίρνω από τον κόσμο που συμμετέχει – που σύνολο έχει ξεπεράσει τα 250 άτομα σε όλες τις ομάδες – είναι κάτι παραπάνω από θετική. Θάλεγα ενθουσιώδης και τιμητική.

Αυτό άλλωστε γίνεται φανερό στη συνέπεια με την οποία προσέρχονται όλοι στις συναντήσεις – θα μπορούσα να πω χαριτολογώντας, «βρέξει- χιονίσει», όλοι δίνουν το «παρών».

Αξιοσημείωτη είναι και η συμμετοχή μπαμπάδων στις ομάδες, που αν και μειοψηφία, δίνουν πραγματικά μία άλλη διάσταση στην όλη συζήτηση που γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα και χρήσιμη θέλω να πιστεύω.

Αυτό το γεγονός πρέπει να χαροποιεί όλους μας, γιατί είναι ενδεικτικό της αυξανόμενης συνειδητοποίησης του σημαντικού ρόλου που διαδραματίζει ο πατέρας ως ο εκφραστής του «νόμου», της τάξης, του δικαίου, της επαφής του παιδιού με την εξωτερική πραγματικότητα και της βοήθειας του, στο να κατανοήσουν τα βλαστάρια του, ότι κάθε ενέργεια και συμπεριφορά έχει επιπτώσεις.

Εντυπωσιάστηκα επίσης με τη ζέση και το έντονο ενδιαφέρον απο γιαγιάδες, από τις οποίες δέχθηκα και πολλά αιτήματα, να δημιουργηθεί μία ομάδα γιαγιάδων!! Αφού όπως εξηγούν, νοιώθουν μεγάλη την ευθύνη, μια και αυτές καλούνται μοιραία να έχουν τα εγγόνια τους για αρκετές ώρες την ημέρα λόγω εργασίας και υποχρεώσεων εκτός σπιτιού των δύο γονέων. Κατ’ εκείνες ισχύει το γνωστό, «του παιδιού μου το παιδί, είναι δύο φορές παιδί μου!», θεωρούν τη σχέση τους με τα εγγόνια τους μοναδική και – οποία η έκπληξή μου – όταν συζητώντας μαζί τους με παρέπεμψαν – ούσες πολύ ενημερωμένες ήδη, στην αναφορά του JeanPaul Sartre, του Γάλλου φιλοσόφου, ότι τις εκφράζει απόλυτα και τις ίδιες και αισθάνονται ότι σχύει το λεγόμενό του “Μπορούσα να κάνω τη γιαγιά μου να εκστασιάζεται από ευτυχία μόνο και μόνο επειδή πεινούσα!”

Και πράγματι ψυχολογικά μιλώντας, ισχύει, ότι αναπτύσσονται μοναδικοί δεσμοί στη σχέση παππούδων με εγγόνια, αφού σε αυτούς τα τελευταία, βρίσκουν μεγαλύτερη αποδοχή, υποστήριξη, κατανόηση μαζί με λιγότερες απαιτήσεις για πειθαρχία. Έτσι τα παιδιά βιώνουν τη σχέση αυτή ως πιο χαλαρή και γενναιόδωρη, κάτι που τα εκστασιάζει, γεμίζοντάς τα θετική ενέργεια, ενώ επίσης, αντίθετα, σε καταστάσεις κρίσης της οικογένειας τους, τα παιδιά νοιώθουν ότι έχουν ένα αγαπημένο πρόσωπο εμπιστοσύνης να αποτανθούν, το οποίο μπορεί να αναλάβει τη φροντίδα τους και να τα κάνει να νιώσουν ασφάλεια και θαλπωρή.

 

Τι πρέπει να περιμένουν οι συμμετέχοντες στις Σχολές Γονέων

Δημοσιογράφος: Τι βλέπετε να περιμένουν οι γονείς από τις εν λόγω ομάδες;

Έρη Κεχαγιά: Αυτό λοιπόν που περιμένουν οι γονείς από τις ομάδες, είναι να βρουν στήριξη και συμπαράσταση στο δύσκολο έργο τους.

Ταυτόχρονα να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και τους φόβους τους στο βαθμό που επιλέγει ο καθένας και επιθυμεί.

Να ανταλλάξουν εμπειρίες και γνώσεις και να ακούσουν εναλλακτικές λύσεις σε δεδομένα κοινά προβλήματα που τους απασχολούν.

Να λάβουν γνώσεις βάσει επιστημονικών δεδομένων από τον ειδικό, προκειμένου να τηρούν μία υγιή στάση απέναντι στα παιδιά τους, νοιώθοντας ταυτόχρονα ότι προσφέρουν σε αυτά κατεύθυνση και πλαίσιο να κινηθούν, ώστε να μάθουν τα ίδια να παίρνουν αποφάσεις κατάλληλες για τον εαυτό τους, κρατώντας όμως οι ίδιοι, την ισορροπία, έτσι ώστε να μην παραβιάζουν και τα δικά τους αναφαίρετα δικαιώματα. Να βρουν την ισορροπία μεταξύ του να βιώνουν μία ζωή χωρίς να κατακλύζονται απο ενοχές, ή να παραπαίουν μεταξύ επιτρεπτικότητας και αυταρχισμου. Να αποκτήσουν έτσι, καλλίτερη διαχείριση του εαυτού τους και της οικογένειας για μία πιο χαρούμενη εμπειρία όλων των συμμετεχόντων σε αυτή, αφού μέσω της ομάδας τελικά, θεωρώ προσωπικά ότι ισχύει αυτό που αναφέρει γενικότερα η DeGaetano (2004), ότι είναι σα να στρέφονται περισσότερο στην καλλιέργεια ενός εσώτερου εαυτού τους, δημιουργώντας έμμεσα τις προϋποθέσεις, το ίδιο να έχουν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν και τα παιδιά τους, επιτυγχάνοντας μία θετικότερη αυτοεικόνα.

Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα των γονιών

 Δημοσιογράφος: Τι είδους προβλήματα φαίνεται κυρίως να απασχολούν τους γονείς και τους συμμετέχοντες στις ομάδες των Σχολών Γονέων;

Έρη Κεχαγιά: Τα προβλήματα που απασχολούν τους γονείς στις συγκεκριμένες ομάδες είναι τα προβλήματα που απασχολούν γενικότερα έναν σύγχρονο (και ίσως και σε σύγχυση?) γονιό.

Είναι μία πραγματικότητα, ότι σήμερα τα παιδιά έχουν μάθει να πιστεύουν ότι αυτά πρέπει να έχουν δικαιώματα και οι γονείς τις ευθύνες ή τις συνέπειες.

Αναζητώντας τα δικαιώματά τους, τα σημερινά παιδιά, δεν είναι διατεθειμένα να υποκύψουν σε οποιαδήποτε αυθαίρετη εξουσία των ενηλίκων ακόμη και αν κάποτε ο λόγος των ενηλίκων και ειδικότερα του πατέρα ήταν νόμος.

Οι παραδοσιακές τεχνικές για να πετύχουμε την υπακοή των παιδιών, με ανταμοιβές ή επαίνους και τιμωρίες, δεν έχουν πια αποτέλεσμα, τουναντίον αυτές φαίνεται σε μεγάλο βαθμό να καλλιεργούν χρησιμοθηρικούς εφήβους και αργότερα ενήλικες.

Έτσι ο γονιός όντας στα πρόθυρα νευρικής κρίσης ή και κατάρρευσης, παραπαίει μεταξύ της αυστηρότητας και της επιβολής – και του αντίθετου άκρου, της επιτρεπτικότητας ή υποχωρητικότητας η οποία κάποιες φορές αγγίζει τα όρια της άναρχης καθημερινότητας και ανακόλουθης συμπεριφοράς, προκειμένου να δώσει διέξοδο στο άγχος του να τα καταφέρει, ή και να βρει τη «χρυσή λύση».

Θέματα όπως:

  • το πείσμα των παιδιών και πώς το διαχειριζόμαστε,
  • η ζήλια ανάμεσα στα αδέλφια και τι στάση να κρατούν οι γονείς,
  • οι παρεμβάσεις των τρίτων – γιαγιάδων, παππούδων και πώς τους αντιμετωπίζουμε,
  • η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση και οι ερωτήσεις των παιδιών πάνω στα θέματα του σεξ,
  • αυτοερωτισμός παιδιών / εφήβων (αυνανισμός)
  • το επιθετικό παιδί και πώς το μεταχειριζόμαστε όπως και θέματα bullying και cyber-bullying,
  • η χρήση και κατάχρηση του ίντερνετ, η καταιγιστική επιρροή του Instagram και η χρήση κινητών – απο ποιες ηλικίες και ποσο επιτρέπουμε
  • το χαρτζιλίκι – πόσο και πότε πρέπει να το δίνουμε,
  • τα αίτια της παραβατικότητας των εφήβων και ποιες προσωπικότητες θεωρούνται ευάλωτες σε διάφορους κινδύνους όπως ναρκωτικά
  • ψυχολογία εφήβων και διαχείρισή τους
  • πότε τα παιδιά και οι έφηβοι θεωρούνται υγιή, ψυχικά και σωματικά
  • το διάβασμα του παιδιού της σχολικής ηλικίας και ποιος ο ρόλος των γονιών-πρέπει να τα διαβάζουμε ή όχι – και πώς;
  • Η υπέρ-εμπλοκή των γονέων στη ζωή του παιδιού, το παραχάϊδεμα που ευνουχίζει τελικά το παιδί και το καθιστά ανίκανο να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις για την ηλικία του

και θα μπορούσα να αναφέρω έναν μακρύ κατάλογο από θέματα-επικεφαλίδες που είναι καίρια ερωτήματα των γονέων και που τους απασχολούν στην προσπάθειά τους να είναι αποτελεσματικοί και να προωθήσουν την εξέλιξη του παιδιού τους σε μία αυτόνομη, υπεύθυνη και χαρούμενη προσωπικότητα.

Αυτό που τονίζεται στις ομάδες και αποτελεί εποικοδομητική ανακούφιση για τον καθένα που ασχολείται με παιδιά και εφήβους, είναι ότι είναι μοιραίο να γίνονται λάθη με τα παιδιά – και η εποχή μας ιδιαίτερα δεν επιτρέπει στα παιδιά να μεγαλώσουν χωρίς προβλήματα. Πάντοτε όμως υπάρχει δυνατότητα για βελτίωση, εφόσον υπάρξει η κατάλληλη αντιμετώπιση. Προκειμένου να συμβεί αυτό, είναι ανάγκη να κατανοηθεί ποιο είναι το πραγματικό πρόβλημα πίσω από την εκδήλωση μίας αρνητικής συμπεριφοράς. Με άλλα λόγια η αρνητική συμπεριφορά είναι μόνο το «σύμπτωμα» και εμείς στις ομάδες μαθαίνουμε να κοιτάμε πίσω από αυτό και να αναζητούμε το αίτιο.

Μαθαίνουμε δηλαδή να βλέπουμε κάτω από την «κορυφή του παγόβουνου», ότι δεν είναι ορατό διά γυμνού οφθαλμού.

Μοιράζομαι τέλος επίσης με τους γονείς, ότι πρέπει να είναι βέβαιοι πως τα παιδιά δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν οι άγγελοι που ίσως οι ίδιοι φανταζόντουσαν, αλλά οι ίδιοι μπορούν πάντοτε να γίνουν καλύτεροι γονείς ή εκπαιδευτικοί, από όσο υπήρξαν μέχρι σήμερα.

Σε αυτό ακριβώς το μήκος κύματος και το σκοπό αφιερώνονται οι ομάδες των Σχολών Γονέων, καθώς θεωρείται αυτονόητο πχ. από τους νηπιαγωγούς, τους δασκάλους και τους καθηγητές, να εκπαιδεύονται και να αποκτούν πανεπιστημιακή κατάρτιση πριν βρεθούν ως διδάσκοντες στις τάξεις με τα παιδιά.

Οι άνθρωποι όμως που έχουν την πιο στενή συνεργασία με τα παιδιά, οι γονείς δηλαδή, δεν είχαν παραδόξως καμία ευκαιρία εκπαίδευσης.

Η ανάγκη εκπαίδευσης των γονέων, γίνεται όλο και πιο αναγκαία!

 

Δημοσιογράφος: Σας ευχαριστώ κ. Κεχαγιά για τη σφαιρική και χρήσιμη ενημέρωση και σας εύχομαι καλή συνέχεια στο έργο σας!